خواجه نصیر الدین طوسی احیاگر حیات عقلی در اسلام
معرفی اجمالی خواجه نصیر الدین طوسی به همراه فعالیت های علمی و فرهنگی وی در جهان اسلام
خواجه نصیرالدین طوسی که در قرن هفتم هجری قمری چشم به این جهان گشود، شاعر، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند، ریاضیدان، منجم، پزشک و معمار ایرانی بود.
او پس از حمله مغول به ایران، با تکیه بر منصب وزارت، نه تنها از ویرانگری‌های بیشتر مغولان جلوگیری کرد، بلکه در راستای افزایش سطح فرهنگ و پیشرفت علمی نیز بسیار تاثیرگذار بود.
اقدامات خواجه:
۱- تاسیس رصدخانه مراغه به عنوان اولین بنیاد بین‌المللی ستاره‌شناسی اسلامی و مکانی برای گردهمایی اندیشمندان و پژوهشگران از سراسر دنیا
- ساخت رصدخانه مراغه حدود ۱۵ سال طول کشید.
- این مرکز در دوره ایلخانی مهمترین مرکز علمی جهان اسلام به شمار می‌رفت.
۲- تشکیل کتابخانه ای در کنار رصدخانه با 400 هزار جلد کتاب خطی کمیاب در علوم مختلف مخصوصا ستاره شناسی و نجوم و ابزارهای اخترشناسی و بسیاری آثار و اشیای دیگر به عنوان منبعی بی بدیل برای علوم مختلف
- کتابخانه ای که اکنون نیز نظیری برای غنای فرهنگی و علمی آن نه در کشور و نه در جهان اسلام وجود ندارد.
۳- دعوت عام از دانشمندان به مراغه، که بخاطر حمله مغول ترک دیارنموده بودند، بالاخص دانشمندان ستاره‌شناس از نقاط دور و نزدیک، حتی از چین، بدون‌در نظر گرفتن مکتب و مذهب
خدمات وی تا آنجا پیش رفت که گفتگوی علمی چندین ساله او به مکتب‌مراغه و منزلش به دارالعلم طوسی شهرت پیدا کرد.
محصول گفتگوهای علمی درباره نجوم کتابی است بنام زیج ایلخانی که توسط خواجه‌نصیرالدین به رشته تحریر درآمده و تدوین و تنظیم این کتاب به عقیده همگان بمنزله میوه وثمره رصدخانه مراغه است.
تمدن بشری و بالاخص ستاره‌شناسی امروز مدیون جامعیت و بینش و تفکر این نابغه‌اسلامی است تا آنجا که هم‌اکنون پرگار ساخته شده توسط خواجه نصیر و همچنین اسباب وابزار رصدی در موزه لندن موجب اعجاب و تحسین بینندگان است.
و در نهایت عشق به اهل البیت در خواجه نصیر آنچنان بود که در هنگام فوت با نهایت تواضع و فروتنی‌وصیت می‌کند که مرا در حرم امام موسی ابن جعفر (ع) دفن نمایید و آیه شریفه و کلبهم باسط ذراعیه باالوصید را بر روی سنگ قبرم بنویسید، بدین معنی که خواجه نصیر با لقب‌های استادالبشر، نابغه اسلامی و سلطان المحققین و القاب دیگر که نام گرفته آنها همه هیچند فقط عشق و محبت اهل البیت راه نجات است.
و دیگر اینکه هر چه داریم از آنهاست و من با آنهمه اطلاعات و معلومات خاک پای ائمه اطهارنمی‌شوم این چنین فروتنی و تواضع خاصه علماء ربانی است